- Н.Цогбадрах
- Ж.Батболд
- Д.Цэрэнноров
- Б.Ариунсанаа
- Ж.Мягмар
- А.Эрдэнэбат
- Х.Цэрэнсүрэн
- Б.Уянга
АНАГААХ УХААНЫ ДОКТОР ДЭД ПРОФЕССОР НЯМДОРЖИЙН ЦОГБАДРАХ
Ерөнхий захирал
Боловсрол
АУДэС-ийн эмчилгээний факультетыг 1989 онд хүний их эмч мэргэжлээр Удирдлагын академиийг 2004 онд Нийгмийн удирдлагын менежерээр тус тус төгссөн. Үндсэн мэргэжил Эх барих эмэгтэйчүүд, уламжлалтын эмч 2013 онд ЭМШИУС-ын НЭМС-ийн докторантурыг “Газар хөдлөлтийн гамшгийн үед Нийслэлийн эрүүл мэндийн байгууллагууд болон иргэдийн бэлэн байдал” сэдвээр докторийн зэрэг хамгаалсан.
Ажлын туршлага
Дэд профессор Н.Цогбадрах нь Монгол Улсын эрүүл мэндийн салбарт 30 гаруй жил тасралтгүй үр бүтээлтэй ажилласан бөгөөд 1989-1999 онд Өвөрхангай аймгийн Уянга сумын хүн эмнэлгийн эрхлэгч эмч,1999-2004 онд Чингэлтэй дүүргийн Эрүүл мэндийн нэгдлийн эмчилгээ эрхэлсэн орлогч, 2004-2008 Чингэлтэй дүүргийн Хүүхдийн сувиллын дарга, 2008-2015 Нийслэлийн эрүүл мэндийн газрын Эмнэлгийн тусламжийн хэлтсийн даргын албыг тус тус хашиж, 2015 оноос Зоонозын өвчин судлалын үндэсний төвийн ерөнхий захирлаар одоог хүртэл ажиллаж байна.
Эрдэм шинжилгээний бүтээл
Н.Цогбадрах нь ЗӨСҮТ-ийн эрдмийн зөвлөлийн дарга, Халдварт өвчин судлалын Монголын сэтгүүлийн Дэд эрхлэгч, ОХУ-ын “Проблемы особо опасных инфекций” сэтгүүлийн редакцийн зөвлөлийн гишүүнээр ажиллаж ном нэг сэдэвт бүтээл 4, гадаадад эрдэм шинжилгээний өгүүлэл 15, илтгэл-20 гаруй, дотоодод эрдэм шинжилгээний өгүүлэл -10 гаруй, илтгэл -20 гаруй тус тус хэвлэн нийтлүүлсэн байна.
Шагнал
Түүний хөдөлмөр зүтгэлийг үнэлж, Өвөрхангай аймгийн Уянга сумын “Хүндэт иргэн”, “Монголын Залуучуудын холбооны Тэргүүний сэхээтэн алтан медаль, Эрүүл мэндийн яамны “Хүндэт жуух”, “НЭМГ-ын тэргүүний ажилтан” цол тэмдэг, “Нийслэлийн тэргүүний ажилтан” цол тэмдэг, “Эрүүл мэндийн тэргүүний ажилтан” цол тэмдэг, Их Монгол улс байгуулагдсны 800 жилийн ойн медаль, Өвөрхангай аймгийн “Алдартан” медаль, Төрийн өндөр дээд шагнал “Алтан гадас” одон, Хүний гавъяат эмч, Хөдөлмөрийн гавьяаны улаан тугийн одонгоор тус тус шагнасан байна.
БИОЛОГИЙН УХААНЫ ДОКТОР ДАМДИНДОРЖ ОВОГТОЙ ЦЭРЭННОРОВ Эрдэмтэн нарийн бичгийн дарга Боловсрол Улаанбаатар хотын 47 дугаар сургуулийг дүүргэж, 1985 онд ОХУ–ын Эрхүү хотын Улсын их сургуулийг биологич, биологийн багш мэргэжлээр төгссөн. 1996-1999 онд ОХУ-ын Ставродоль хот дахь тарваган тахал судлалын эрдэм шинжилгээний хүрээлэнд аспирантурт суралцан судалгааны үр дүнгээр “Монгол орны тарваган тахлын байгалийн голомт дахь Citellophilus tesquorum sungaris ба Frontopsylla luculenta luculenta бүүрэгний эпизоотологийн холбогдол” сэдвээр биологийн ухааны докторын (Ph.D) зэргийг 1999 оны 11-р сарын 19-ний өдөр ОХУ-ын Саратов хот дахь тарваган тахал судлалын эрдэм шинжилгээний “Микроб” хүрээлэнд амжилттай хамгаалсан. Энэхүү нэг сэдэвт ажил нь Монгол орны тарваган тахлын байгалийн голомтонд үндсэн дамжуулагчийн үүрэг гүйцэтгэдэг бүүрэгний популяцийн экологи, эпизоотологийн холбогдлын талаар лабораторийн туршилт судалгааг анх удаа хийж, хээрийн шинжилгээний зарим материалтай харьцуулан дүгнэлт гаргасан гоц халдвартын системд шимэгч судлалын чиглэлээр хийгдсэн анхны бүтээл юм. Мэргэжлийн сургалт, дамжаа Ажлын туршлага Д.Цэрэнноров нь Монголын зоонозын өвчин судлалын салбарт 36 жил тасралтгүй үр бүтээлтэй ажилласан чадварлаг эрдэмтдийн нэг юм. Д.Цэрэнноров нь 1985 оны 7 дугаар сард ЭМЯ-наас ЗӨСҮТ (тухайн үеийн нэр ГАХӨЭСТ)-д томилогдон ирж, 1985-1986 онд Амьтан судлагч (биологич), 1987-1999 онд Шимэгч судлагч (биологич), 2000-2001 онд Эпизоотологийн секторын эрхлэгч, 2002-2003 онд Мэргэжлийн сургалт, судалгааны секторын эрхлэгч, 2004-2013 онд Эрдэм шинжилгээ, сургалт, гадаад харилцаа хариуцсан дэд захирал (2013 оны 1-9 сард Ерөнхий захирлын үүргийг түр орлон гүйцэтгэгч), 2014 онд Шимэгч судлагч (биологич), 2015 онд Нийгмийн эрүүл мэнд, эрдэм шинжилгээ, технологи статистикийн албаны дарга, 2016 онд Захиргаа, төлөвлөлт, хүний нөөц, статистикийн албаны дарга, 2017 оноос одоог хүртэл Эрдэмтэн нарийн бичгийн дарга, гадаад харилцааны асуудал хариуцсан мэргэжилтнээр ажиллаж байна. Д.Цэрэнноров нь ШУТ-ийн захиалгат 5 төсөлт ажил, ОХУ-ын мэргэжлийн байгууллагатай хамтарсан 2 төсөлт ажлын удирдагч, зохицуулагчаар ажиллаж амжилттай хэрэгжүүлсэн нь үр дүнгийн тайлан болон илтгэл, өгүүллээр баталгаажсан. Төвийн гадаад хамтын ажиллагааг хариуцан ажиллаж, ОХУ, БНХАУ, ХБНГУ, Япон, Казахстан, АНУ, БНСУ-ын мэрэгжлийн 20 гаруй байгууллагууд болон олон улсын байгууллагууд (ДЭМБ, БНСУ-ын Олон Улсын Хамтын Ажиллагааны КОИКА Байгууллага, Японы Жайка ОУ-ын байгууллага, Дэлхийн банк, БОАЖЯ-ны дэргэдэх Биоаюулгүй байдлыг хангах үндэсний хороо, Европын холбооны Хими, биологи, цацраг идэвхит болон цөмийн эрсдлийг бууруулах (CBRN CoE initiative) санаачлага)-тай нягт хамтран ажиллаж, ЗӨСҮТ-ийн лабораторийн чадавхыг сайжруулах, хүний нөөцийг сургаж чадавхжуулах, эрдэм шинжилгээ, судалгааны хамтарсан төсөл, хөтөлбөр хэрэгжүүлэх, молекул биологийн лаборатори байгуулах зэрэг үйл ажиллагааг зохион байгуулж амжилттай хэрэгжүүлэн практик үр дүн, олон улсын хэвлэлд нийтлүүлсэн бүтээлээр баталгаажсан. Халдварт өвчин судлалын Монголын сэтгүүлийн редакцийн зөвлөлийн гишүүний үүргийг 2003 оноос гүйцэтгэж, 2003-2020 онд уг сэтгүүлийн жил бүрийн нэг дугаарыг эрхлэн гаргасан. Д.Цэрэнноров нь төвийн эрдэм шинжилгээ, сургалт, гадаад харилцааны асуудлыг хариуцах явцдаа Олон улсын шинжлэх ухаан техникийн төв (МНТЦ)- ийн дэмжлэгээр Казахстаны Айкимбаевын нэрэмжит Хөл хориот ба Зоонозын халдварын эрдэм шинжилгээний төвд хэрэгжсэн зоонозын халдварын чиглэлээрх сургалтын “К-1817” төсөлд 2010-2014 онд ЗӨСҮТ-ийн болон аймаг, нийслэлийн ЗӨСТ-ийн 79 эмч, биологч, лаборантуудыг, 2014 онд “ Биоаюулгүй байдал, биохамгааллын чиглэлээр сургагч багш бэлтгэх сургалт”-д 7 мэргэжилтнийг сургах ажлыг тус тус зохион байгуулж, нийт 86 эмч, мэргэжилтний чадавхыг дээшлүүлж хөгжүүлэхэд томоохон хувь нэмэр оруулсан. Эрдэм шинжилгээний бүтээл Д.Цэрэнноров эрдэм шинжилгээний илтгэл, өгүүлэл 200 гаруй, хянан тохиолдуулсан ном, бүтээл товхимол 30 гаруй, судалгааны тайлан 19-ыг боловсруулж, нийтийн хүртээл болгосон ба олон улсын бүтээлүүдэд ишлэл авагдаж байна. Дээрх бүтээлүүдээс 10 гаруй нь Pubmed-д орсон байдаг. https://www.researchgate.net/profile/-д Д.Цэрэнноровын судалгааны бүтээлүүд 2021 оны 5-р сарын 25-ны байдлаар 350 ишлэлд хүрсэн талаар тэмдэглэсэн байна. Тус төвөөс зохион байгуулдаг “Зоонозын халдварын тулгамдсан асуудлууд” эрдэм шинжилгээний хурлыг 2000-2019 онд 16 удаа зохион байгуулж, 8-23 дугаар бүтээлийг хянан тохиолдуулж эмхэтгэж гаргасан. Монгол улсад эрүүл мэндийн байгууллага үүсч байгуулагдсаны 80 жилд зориулсан эрдэм шинжилгээний бага хурал, “Зоонозын халдварт өвчин”, “Олон улсын аялал жуулчлалын эрүүл мэнд”, “Вирус судлалын тулгамдсан асуудал”, “Шинэ ба сэргэн тархаж буй халдварт өвчин”, “Нэг эрүүл мэнд” зэрэг дотоодын болон олон улсын эрдэм шинжилгээний хурлуудыг зохион байгуулахад оролцсон. Төвийн ажилтнуудын дунд судалгааны үр дүнг боловсруулан илтгэл, өгүүлэл бичих ажлыг зохион байгуулснаар тус төвийн эмч, мэргэжилтнүүдийн судалгааны ажлын цар хүрээ, чадавх дээшилсэн ба 2000 оноос хойш 6 доктор, 8 магистр төрөн гарсан байна. 4 докторант, 2 магистрантын судалгааны ажлын удирдагчаар ажиллаж буйгаас 2 нь хамгаалсан. 2 докторын, 2 магистрийн судалгааны ажлын албан ёсны шүүмжлэгчээр ажилласан юм. Шагнал Д.Цэрэнноров 1995, 2011 онд ажил хөдөлмөрөөрөө шалгарч 2 удаа байгууллагын хөдөлмөрийн аврага, 2017, 2018 онд шилдэг ажилтан болсон. Түүний хөдөлмөр бүтээлийг үнэлж 2003 онд ЭМЯ-ны жуух бичиг, 2005 онд “Эрүүлийг хамгаалахын тэргүүний ажилтан’, 2011 онд Нийслэлийн эрүүл мэндийн газрын өргөмжлөл, 2011 онд ШУА-ийн хүндэт жуух бичиг, 2018 онд Хөдөлмөрийн хүндэт медаль, 2019 онд нийслэлийн эрүүл мэндийн тэргүүний ажилтан, 2021 онд алтан гадас одонгоор тус тус шагнасан.
АНАГААХ УХААНЫ ДОКТОР, (PH.D), ПРОФЕССОР БЯМБААГИЙН АРИУНСАНАА
Боловсрол
Улаанбаатар хотын лаборатори 1 дүгээр дунд сургуулийг 1984 онд төгссөн. Тухайн үеийн Зөвлөлт Холбоот Улсын Москва хотын Н.И.Пироговын нэрэмжит Анагаах ухааны их сургуульд хүүхдийн эмчийн мэргэжлээр суралцан, 1994 онд төгссөн байна. 1996-1999 онд Ставрополийн Тарваган тахлыг эсэргүүцэн судлах эрдэм шинжилгээний хүрээлэнд эрдэм шинжилгээний туслах ажилтнаар ажиллаж байсан ба микробиологи, иммунологи, аллергологийн чиглэлээр Саратовын Тарваган тахлыг эсэргүүцэн судлах эрдэм шинжилгээний “Микроб” хүрээлэнд “Тарваган тахлын нянгийн эсрэгтөрөгчийг липосомд суурилуулан хамгаалах чадварыг судлах, хэт дархлаажсан ийлдсийг гарган авах” сэдвээр Анагаах ухааны докторын зэргийг амжилттай хамгаалсан. Улмаар 2008 оны 3 дугаар сараас 9 дүгээр сарыг дуустал Австрийн Венагийн Анагаах ухааны их сургуулийн Кристиан Допплерын нэрэмжит патофизиологийн тэнхимд риновирусийн эсрэг вакциныг рекомбинант технологиор гарган авах чиглэлээр төсөлт ажилд оролцон докторын дараах сургалтад амжилттай хамрагдсан.
Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургуулийн Эрдмийн зөвлөлийн 2020 оны 10 дугаар сарын 09-ний өдрийн хурлын 20/16/05 дугаар тогтоолоор Анагаах ухааны доктор Б.Ариунсанаад профессор цол олгосон.
Мэргэжлийн сургалт, дамжаа, хурал
- ДЭМБ-ын Эмнэл зүйн Удирдлага Сургалтын Төвөөс Микробиологи, иммунологи, молекул биологийн чиглэлээр Тайландын Бангкокийн Таммасатын их сургуульд зохион байгуулсан “Судалгааны ёс зүй” олон улсын сургалт.
- БНСУ-ын Даегу (FERCAP) ээлжит хурал.
- БНСУ-ын Сеул хотын Олон улсын Вакцины Институтэд вакцины технологийн чиглэлийн сургалт.
- Швед улсын Стокхольм хотод инноваци өндөр технологийн хурал.
- ОХУ-ын Санкт-Петербургийн “Грипп” институтэд томуугийн H1N1-ын рекомбинант технологиор вакцин гаргах чиглэлээр сургалтад тус тус хамрагдан мэргэжил дээшлүүлсэн байна.
Ажлын туршлага
Ажлын гараагаа Москва хотын 92-р поликлиникт 1994 оны 7 дугаар сараас дүүргийн хүүхдийн эмчээр ажиллаж эхлүүлсэн. 1996 онд Байгалийн голомтот халдварт өвчнийг эсэргүүцэн судлах төвд эмчээр ажиллаж байгаад Ставрополийн Тарваган тахлыг эсэргүүцэн судлах эрдэм шинжилгээний хүрээлэнд эрдэм шинжилгээний туслах ажилтнаар 1996-1999 онд шилжин ажилласан. 2000 оны 1-р сараас 2004 оны 9-р сар хүртэлх хугацаанд Байгалийн голомтот халдварт өвчнийг эсэргүүцэн судлах төвд ажиллахдаа микробиологич, Био-үйлдвэр халдваргүйтгэлийн тасгийн эрхлэгч, гадаад харилцааны мэргэжилтэн зэрэг албан тушаалыг хашиж байсан. 2004 оноос эхлэн Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургуулийнн Биоанагаахын сургуулийн Бичил амь дархлаа судлалын тэнхимд багшаар ажиллаж эхэлсэн бөгөөд одоо Бичил амь судлал, халдварын хяналт сэргийлэлтийн тэнхимд ажиллаж байна.
Б.Ариунсанаа эмнэл зүйн микробиологийн резидент эмчийн сургалт, бактериологич эмчийн мэргэжил олгох дамжаа, ариутгал халдваргүйтгэлийн чиглэлээр ариутгагчийн мэргэжил олгох болон дээшлүүлэх сургалтыг хариуцан ажиллаж, олон арван мэргэжилтэн боловсон хүчин бэлтгэн ажилласан. 2014-2017 онд Эрүүл мэндийн яамны тусгай зөвшөөрлийн шинжээчээр ажилласан.
Эрдэм шинжилгээний бүтээл
Байгалийн голомтот халдварт өвчнийг эсэргүүцэн судлах төвд ажиллаж байх хугацаандаа “Боомын үүсгэгчийг хүний өвчлөлийн үед оношлох нян залгиур MNS 5378:2004, Липосомтой нүүрний тосны найрлага шинэ бүтээл хийж №2533 патентыг 2005 оны 06-р сарын 09-ий өдөр авсан байна.
Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургуульд 2004 оноос хойш ажиллаж Анагаах Ухааны доктор 3, магистр 8 болон бакалаврын дипломын ажлуудыг удирдан хамгаалуулсан байна. Эрдэм шинжилгээний 40 гаруй өгүүлэл үндэсний хэмжээнд нийтлүүлж, олон улсын эрдэм шинжилгээний 30 гаруй илтгэл хэлэлцүүлжээ.
Шагнал
Б.Ариунсанаа нь 2016 онд Эрүүлийг хамгаалахын тэргүүний ажилтан, 2021 онд Боловсролын тэргүүний ажилтан тэмдгээр тус тус шагнагджээ.
АНАГААХ УХААНЫ ДОКТОР ЖАНЧИВ ОВОГТОЙ МЯГМАР
Боловсрол
Улаанбаатар хотын 17-р сургуулийг дүүргэж, 1984 онд ОХУ-ын Иркутск хотын Анагаах ухааны дээд сургуулийг эрүүл ахуйч их эмчийн мэргэжлээр төгссөн.
Монгол орноос 1958-1999 онд илрүүлсэн тарваган тахлын нянгийн 3000 гаруй омгийн судалгааны дүнг нэгтгэн, дүн шинжилгээ хийснээр 2003 онд “Монгол орны тарваган тахлын нянгийн биологийн шинж төрх” сэдвээр Анагаах ухааны боловсролын доктор (PhD)-ын зэргийг хамгаалсан.
Мэргэжлийн сургалт, дамжаа
- 1988 онд шүүх эмнэлэг, эмгэг анатомийн 3 сарын сургалт
- 1989 онд Гоц халдвартын эмчийн мэргээжил эзэмшүүлэх 3 сарын сургалт
- ОХУ-ын Иркутск хотын Тарваган тахлын эрдэм шинжилгээний хүрээлэнд Гоц халдвартын эмчийн мэргэжил дээшлүүлэх 14 хоногийн сургалт
- 2003 онд Казахстан улсын Алмата хот дахь Зоонозын ба хөл хориот өвчний эрдэм шинжилгээний төвд нян судлагч эмчийн мэргэжил дээшлүүлэх 2 сарын сургалт
Ажлын туршлага
1984-1986 онд Дорноговь аймгийн Зүүнбаян дахь Ардын Армийн 131-р ангид их эмч, 1986-1988 онд Талх чихрийн комбинатад эрүүл ахуйч их эмч, 1988-2016 онд тус Төвд нян судлагч эмч, микробиологийн тасаг болон сектор, эрдэм шинжилгээ судалгааны тасгийн эрхлэгч, эрдэм шинжилгээний ажилтан, сургалт хариуцсан эмч, 2004- 2008 онд эрдэмтэн нарийн бичгийн дарга, 2005-2006, 2009, 2011-2013 онд лабораторийн зөвлөх эмчээр, 2013-2016 онд тус Төвийн дэд захирал, МТҮ-ний албаны даргаар тус тус ажилласан.
Ажиллах хугацаандаа Говь-Алтай, Өвөрхангай, Төв, Баянхонгор, Өмнөговь аймгуудад 9 удаа 200 гаруй хоногийн томилолтоор байгалийн голомтын хяналтын шинжилгээнд ажиллахдаа 20000 гаруй материалыг нян судлал, вирус судлал, ийлдэс судлалын аргаар шинжилж, тарваган тахал, холер, эризоплойдын нянгийн 50 өсгөвөр илрүүлжээ.
1989-2006 онуудад Баянхонгор, Ховд, Говь-Алтай, Улаанбаатар хот, Хэнтий, Архангай аймагт гарсан тарваган тахлын хүний өвчлөлийн 6 голомтод ажиллан лабораторийн шинжилгээ, оношилгоог гүйцэтгэж, голомтыг цомтгон дарахад оролцсон байна.
Төгсөлтийн дараах сургалтыг хариуцаж ажиллахдаа эрх зүйн орчин, сургалтын хөтөлбөрийн агуулга, хэлбэрийг боловсронгуй болгосны зэрэгцээ их эмч, биологч, лаборант, ариутгагч, дүн бүртгэгч бага эмч нарын мэргэжил эзэмшүүлэх сургалтад Ур чадварын буюу Гардан үйлдлийн шалгалтыг практикт нэвтрүүлсэн. Төгсөлтийн дараах 13 удаагийн сургалтыг зохион байгуулж, 200 гаруй суралцагчид 800 гаруй цагийн хичээлийг заасан байна.
Y.pestis, B.anthracis, V.cholerea, E.rhusiophatiae омгуудад гүн хөлдөөх системийг туршсан 2 жилийн судалгааны дүнг үндэслэн нянгийн өсгөвөр, омгийн хадгалалтын горим, био аюулгүй ажиллагааг сайжруулах зорилгоор АӨС-ийн үйл ажиллагаанд МicrobankTM технологийг нэвтрүүлсэн.
Лабораторийн анхан шатны бүртгэлийг Excel программд шилжүүлэх ажлыг санаачлан нэвтрүүлжээ.
Ж.Мягмар нь нян судлагч эмчийн “Тэргүүлэх” зэргийг 1998, “Зөвлөх” зэргийг 2011 онд тус тус хамгаалж, 2009 онд “ Клиникийн профессор” цолыг хүртэж, 2010 онд ӨМӨЗО-ны “Хилээр орох, гарах хяналт, хорио цээрийн товчоо”-ны харьяа “Тарваган тахлын үндэсний лавлагаа лаборатори “-ийн Зөвлөх мэргэжилтэнээр ажиллах зөвшөөрлийн гэрчилгээг хүлээн авсан болно.
Эрдэм шинжилгээний бүтээл
Ажиллах явцдаа эрдэм шинжилгээний 70 орчим илтгэл, өгүүллийг туурвиж, мэргэжлийн холбогдолтой 30 орчим заавар, журам, удирдамж, протокол, стандарт, ном эмхэтгэлийг хамтран боловсруулж, нийтийн хүртээл болгожээ.
Тус Төвөөс эрхлэн гаргадаг “Мэдээлэл” сэтгүүл, “Эрдэм шинжилгээний бүтээл”-, 2014-2017 онд ХӨСМС-ийн редакцийн зөвлөлд, мөн тус төвийн Эрдмийн зөвлөлийн гишүүнээр ажиллаж, эрдэм шинжилгээний хурлын 20 орчим эмхэтгэл, бүтээлүүдийг хянан тохиолдуулсан байна.
Шагнал
Ж.Мягмар нь 1990, 1998, 2000, 2004 онуудад тус Төвийн болон гоц халдвартын системийн “Тэргүүний ажилтан”-аар шалгарч, 1997 онд ЭМНХ Яамны “Хүндэт жуух”, 2001 онд “Эрүүлийг хамгаалахын тэргүүний ажилтан” цол тэмдэг, 2009 онд “Хөдөлмөрийн хүндэт медаль”-иар тус тус шагнагдсан.
БИОЛОГИЙН УХААН, АНАГААХ УХААНЫ ДОКТОР АДЪЯАГИЙН ЭРДЭНЭБАТ
Боловсрол
1974-1984 онд Дундговь аймгийн ерөнхий боловсролын I сургууль дүүргэж, 1984-1989 онд МУИС-ийг биохимич-биологийн багш мэргэжлээр амжилттай суралцаж төгссөн. Анагаах ухааны доктор А.Эрдэнэбат нь тарваган тахлын Y.pestis нянгийн генотип, фенотипийн шинжилгээ, судалгааны ажлын арга зүйг эзэмшиж, 900 гаруй тарваган тахлын нянгийн өсгөвөрт лабораторийн судалгаа хийж, үр дүнг нэгтгэж “Монгол орны тарваган тахлын нянгийн плазмидын бүрдэл” сэдвээр 2000 онд Биологийн ухааны доктор, 2006 онд Анагаах ухааны докторын зэргийг амжилттай хамгаалсан. Тус сэдвийн хүрээнд 50 гаруй эрдэм шинжилгээний өгүүлэл, илтгэл бичиж нийтлүүлсэн байна. Энэхүү судалгаа нь манай оронд хийгдсэн халдварт өвчний үүсгэгчийн генетик, молекул биологийн анхны томоохон бүтээл юм.
Мэргэжлийн сургалт, дамжаа
- 1992 онд ОХУ-ын Саратов хотын “Микроб” Институтэд нянгийн удам зүйн чиглэлээр богино хугацааны сургалт.
- 2008 онд Хятадын Бээжин хотын Хилийн хорио цээрийн хяналтын Академид тарваган тахал өвчний нянгийн генетикийн судалгааны богино хугацааны сургалт.
- 2008 онд Малайз улсад Лабораторийн биоаюулгүй ажиллагааны чиглэлээр богино хугацааны сургалт.
- 2013 онд Японы Токио хотод Халдварт өвчний үеийн хариу арга хэмжээ сэдвээр мэргэжил дээшлүүлсэн байна.
Эрдэм шинжилгээний бүтээл
А.Эрдэнэбат эрдэм шинжилгээний илтгэл, өгүүлэл 50 гаруй хэвлэн нийтлүүлж, хянан тохиолдуулсан ном, бүтээл товхимол 20 гаруй, судалгааны тайлан тавыг боловсруулж, нийтийн хүртээл болгосон ба олон улсын бүтээлүүдэд ишлэл авагдаж байна. Эдгээр бүтээлээс 5 нь Pubmed хайлтын системд орсон байдаг. https://www.researchgate.net/profile/-д А.Эрдэнэбатын судалгааны бүтээлүүд 2023 оны байдлаар 10 гаруй ишлэлд хүрсэн талаар тэмдэглэсэн байна. Тус төвөөс зохион байгуулдаг “Зоонозын халдварын тулгамдсан асуудлууд” эрдэм шинжилгээний хурлыг 1999-2023 онд 17 удаа зохион байгуулахад оролцон, 8-23 дугаар бүтээлийг хянан тохиолдуулж эмхэтгэж гаргасан. Түүнчлэн Монгол улсад эрүүл мэндийн байгууллага үүсч, байгуулагдсаны 80 жилийн ойд зориулсан эрдэм шинжилгээний бага хурал, “Зоонозын халдварт өвчин”, “Нэг эрүүл мэнд” зэрэг дотоодын болон олон улсын эрдэм шинжилгээний хурлуудыг зохион байгуулахад оролцсон. Доктор А.Эрдэнэбат ажиллах хугацаандаа 4 Баклавр, 1 Магистр, 1 Докторын судалгааны ажлыг амжилттай удирдан хамгаалуулж, Гоц халдвартын эмч, биологич, ариутгагчийн мэргэжил олгох дамжаанд нянгийн молекул генетик, тэжээлт орчны чиглэлээр онол, дадлагын хичээл зааж олон мэргэжилтэн бэлтгэсэн. А.Эрдэнэбат “Тарваган тахлын нянгийн плазмид тодорхойлох арга зүй”, “Тарваган тахлын үүсгэгчийг илрүүлэх полимеразын гинжин урвалын арга зүй”, “Монгол орны тарваган тахлын нянгийн биологи, молекул генетикийн шинж төрхийн судалгааны дүн, үндэсний тусгай сан”, “Тарваган тахал, хуурмаг сүрьегийн нян залгиур хуурайшуулах технологи”, “Монгол орны боомийн нянгийн молекул биологийн судалгаа” зэрэг нийт 5 сэдэвт судалгааны ажлыг ШУТ-ийн төслөөр гүйцэтгэн үр дүнг хүлээлгэн өгсөн байна.
Ажлын туршлага
А.Эрдэнэбат нь 1989 онд ЭМЯ-ны томилолтоор одоогийн Зоонозын өвчин судлалын үндэсний төвд (тухайн үеийн нэр ГАХӨЭСТ-Гоц халдварт) томилогдон ирж, 1989-1992 онд БГХӨЭСТ-д биохимич, 1993-1998 онд генетикч, 1999-2000 онд Микробиологийн тасгийн эрхлэгч, 2000-2001 онд БГХӨЭСТ-ийн Эрдэм шинжилгээний салбарын эрхлэгч, 2002-2006 онд генетикч, 2007-2010 онд Молекул биологийн багийн ахлагч, 2010-2014 онд Эрдэм шинжилгээ, судалгаа, сургалтын албаны дарга, 2015-2016 онд Ариутгал, халдваргүйтгэл, биоүйлдвэрлэлийн тасгийн эрхлэгчээр ажилласан. 2010-2015 онд ЭМЯ-ны “Биотехнологи, био үйлдвэрлэлийн” мэргэжлийн салбар зөвлөлийн нарийн бичгийн дарга, 2010-2015 онд ЭМЯ-ны “Эм био бэлдмэлийн” салбар зөвлөлийн гишүүнээр ажилласан.
А.Эрдэнэбат нь тарваган тахал, боом өвчнийг оношлох ПГУ-ийн арга зүйг боловсруулж, 2001 онд Төв аймгийн Лүн сум, 2007 онд Говьсүмбэр, Хөвсгөл аймагт гарсан тарваган тахлын хүний өвчлөл, Орхон аймагт гарсан боомын хүний өвчлөл, 2008 онд Завхан, 2009, 2010 онд Баян-Өлгий аймагт гарсан тарваган тахал, 2010 онд Сэлэнгэ аймагт гарсан боомын хүний өвчлөлийн тохиолдолуудыг мэргэжлийн өндөр ур чадвар гарган орчин үеийн молекул биологийн шинжилгээний арга болох ПГУ-аар богино хугацаанд оношилж, нийгмийн эрүүл мэндийн чиглэлд онцгой амжилт гаргаж байсан.
Гавъяа шагнал:
1995, 2007 онд байгууллагын тэргүүний ажилтан, 2004 онд ЭМЯ-ны “Хүндэт жуух бичиг”, 2007 онд Нийслэлийн ”Жуух бичиг”, 2007 онд Их Монгол улс байгуулагдсны 800 жилийн ойн Чингис хааны тэмдэг, 2008 онд “Эрүүлийг хамгаалахын тэргүүний ажилтан” цол тэмдэгээр шагнагдсан, 2008 онд Хятадын Бээжин хотын Хорио цээрийн хяналтын Aкадемийн “Xүндэт профессор” цол хүртсэн байна. 2015 онд Монголын Шинжлэх Ухааны Академийн ”Хүндэт жуух бичиг”, 2016 онд Монголын эрүүл мэндийн ажилтны үйлдвэрчний эвлэлийн холбооны “Xүндэт жуух”-аар шагнагдсан. 2016 онд Засгийн газрын шагнал “Хөдөлмөрийн хүндэт медаль” хүртсэн. Түүнчлэн Дундговь аймгийн хөгжил цэцэглэлтэнд оруулсан хувь нэмрийг үнэлж 2014 онд Аймгийн “ Хүндэт тэмдэг”-ээр шагнагдсан байна.
МАЛ ЭМНЭЛГИЙН УХААНЫ ДОКТОР ХҮРЭЛЧУЛУУНЫ ЦЭРЭНСҮРЭН
Ариутгал халдваргүйтгэл биоүйлдвэрлэлийн тасгийн эрхлэгч
Боловсрол
- 1993 онд Арбулаг сумын 10 жилийн дунд сургуулийг төгссөн.
- 1995-2000 oнд Хөдөө аж ахуйн их сургуулийг малын эмч мэргэжлээр төгссөн.
- 2002 онд “Боомын эсрэг хэт дархлаат ийлдэснээс иммуноглобулин гарган авах” сэдвээр ХААИС-ийн Мал эмнэлгийн шинжлэх ухааны магистр,
- 2016 онд “Монгол эмийн ургамлын холимогоор суулгалт өвчнийг эмчлэх болон үрэвслийн үеийн дархлааны механимыг судлах” сэдвээр БНХАУ-ын ӨМӨЗО-ны ХААИС-ийн Мал эмнэлгийн ухааны докторын зэргийг тус тус хамгаалсан.
Ажлын туршлага
2001-2019 он хүртэл Нийгмийн Эрүүл Мэндийн Үндэсний Төвийн Биотехнологи, инновацийн албаны биобэлдмэлийн тасагт эрдэм шинжилгээний ажилтнаар ажилласан. Ажиллах хугацаандаа Эрүүл Мэнд Яамны захиалгат Шинжлэх Ухаан Технологийн Сангийн санхүүжилттэй хэрэгжсэн эрдэм шинжилгээний төсөлт ажил, Биобэлдмэл, Молекул биологийн лабораторит эмчлэх болон урьдчилан сэргийлэх биобэлдмэл гарган авах, үйлдвэрт нэвтрүүлэх, технологийн заавар, улсын стандартын төсөл боловсруулах, батлуулах, олон улсын стандартын дагуу туршилт шинжилгээг хийх, үр дүнд хяналт тавьж үнэлгээ хийх асуудлыг хариуцан эрдэм шинжилгээний ажилтнаар ажиллаж байсан.
2019 оны 7 сараас эхлэн тус төвийн Нэгдсэн лабораторийн албаны ариутгал халдваргүйтгэл биоүйлдвэрлэлийн тасгийн эрхлэгчээр ажиллаж байна. Ариутгал халдваргүйтгэл биоүйлдвэрлэлийн тасаг нь лабораторийн оношилгоо шинжилгээ, судалгааны ажлын бэлэн байдлыг өдөр тутам ханган ажилладаг бөгөөд Био-үйлдвэрлэлийн лаборатори нь нянгийн шалтгаант халдварт өвчнүүд болох тарваган тахал, боом, холер, хулгана тахал, бруцеллёз, пастереллёз, хуурмаг сүрьеэ, листериоз, төрөл бүрийн мөөгөнцөрийн халдварт өвчний оношилгоонд ашиглагдах 380 төрлийн микрбиологийн тэжээлт орчин, 395 төрлийн будаг урвалж уусмал, 25 төрлийн цаас будаг, 3 төрлийн нянгийн биохимийн идэвхи тодорхойлох цаас, 3 төрлийн оношилгооны бактериофаг үйлдвэрлэж Эрүүл зүй чанарын хяналтын лабораторид нян судлалын шинжилгээнд хамруулсаны дараа гэрээт байгууллага, салбар 15 ЗӨСТөвүүд, үндэсний төвийн лавлагаа лабораторийн оношилгоо шинжилгээ,судалгааны ажилд зориулан бэлтгэн нийлүүлэж байна.
Эрдэм шинжилгээний бүтээл
Х.Цэрэнсүрэн нь 2001-2021 оны хооронд нэг сэдэвт бүтээл 2, ном, сурах бичиг 5, зохиогчийн эрхийн гэрчилгээ 3, Монгол улсын стандарт 6, олон улсын хамтарсан эрдэм шинжилгээний тайлан 1, дотоодын судалгааны ажлын тайлан 11, гадаад болон дотоодод эрдэм шинжилгээний өгүүлэл 10 гаруй, эрдэм шинжилгээний илтгэл 20 гаруй бүтээлүүдийг хэвлүүлэн олон нийтийн хүртээл болгосон.
Шагнал
2011 оны шилдэг эрдэм шинжилгээний ажилтан, 2012 онд ЭМЯ-ны “Хүндэт жуух бичиг”, 2016 онд Боловсрол соёл шинжлэх ухааны яамны “Хүндэт жуух бичиг”, 2017 онд ЭМЯ-ны “Эрүүлийг хамгаалахын тэргүүний ажилтан” цол тэмдэгээр тус тус шагнагдсан. 2020 онд хариуцан ажиллаж байгаа Ариутгал халдваргүйтгэл биоүйлдвэрлэлийн тасаг байгууллагынхаа шилдэг хамт олноор шалгарсан.
Анагаах ухааны доктор Баасандавгын Уянга
Тархвар судлаач
Боловсрол
2004 онд ЭМШУИС-ийг НЭМС-д “Эрүүл ахуйч-Тархвар судлаач” мэргэжлээр төгссөн. 2005 онд “Гоц халдвартын эмч”-ийн курс, 2011 онд Монголын талбарын тархвар судлалын хөтөлбөрийн хүрээнд талбарын тархвар судлагчийн 1 жилийн сургалтанд хамрагдсан. 2011 онд ЭМШУИС-д “Хачигт энцефалитын дархлаажуулалтын үр дүн” сэдвээр Нийгмийн эрүүл мэндийн магистер, 2020 онд “Ач” АУИС-д “Монгол улс дахь хачигт энцефалитын тархалт, тархвар судлалын онцлог” сэдвээр АУ-ны докторийн зэрэг хамгаалсан.
Ажлын туршлага
Б.Уянга нь сургууль төгсөөд 2004 онд ЗӨСҮТ орж ажилласнаас хойш 17 жил өнгөрчээ. Ажиллах хугацаанд хяналт шинжилгээ, үнэлгээний мэргэжилтэн, нян судлалын эмч, эрүүл мэндийн сургалт сурталчилгаа, дархлаажуулалт хариуцсан эмчээр, хачгаар дамжих халдвар хариуцсан эмчээр тус тус ажилласан.
Эрдэм шинжилгээний бүтээл
Б.Уянга нь ажиллах хугацаандаа лабораторийн оношилгоо, дархлаажуулалт, тандалтын чиглэлээр ном, нэг сэдэвт бүтээл 4, гадаадын өгүүллэг 7, дотоодын өгүүллэг 8, гадаад дотоодын 20 гаруй илтгэл бичиж, хурал зөвлөгөөнөөр танилцуулан, хэвлүүлсэн.
Шагнал
2015 онд эрүүл мэндийн яамны жуух бичиг, 2018 онд эрүүл мэндийн яамны тэргүүний ажилтан цол тэмдэгээр шагнагдсан.
